Di sản thực dân: Bất công giữa giàu có và đói nghèo

Tài sản của các tỷ phú tăng nhanh gấp ba lần trong năm 2024 so với năm 2023. Chúng ta sắp chứng kiến sự xuất hiện của năm “tỷ phú nghìn tỷ đô la” trong thập kỷ tới. Trong khi đó, những cuộc khủng hoảng kinh tế, khí hậu và xung đột vũ trang đồng nghĩa với việc số người sống trong đói nghèo vẫn chưa giảm đi kể từ năm 1990.

Đây là số liệu trong báo cáo công bố ngày 20/1 của Oxfam Quốc tế mang tên “Di sản chủ nghĩa thực dân: Bất công giữa giàu có và đói nghèo”. Trái với quan niệm thông thường, tài sản của các tỷ phú phần lớn không phải do lao động mà có – 60% tài sản tỷ phú đến từ nguồn thừa kế, quyền lực độc quyền hoặc quan hệ thân hữu. Tài sản của nhiều người trong giới siêu giàu, đặc biệt ở Châu Âu, có được là nhờ chủ nghĩa thực dân trong quá khứ và bóc lột các nước nghèo hơn. Cơ chế khai thác tài sản này vẫn còn tiếp diễn đến ngày nay: một lượng tiền lớn vẫn chảy từ Nam Bán cầu tới các nước Bắc Bán cầu và vào túi 1% những người giàu nhất ở đó, với tốc độ lên tới 30 triệu USD/giờ. Điều này cần phải đảo ngược.

Một thế giới phân tầng

Quyền lực tập trung trong tay giới tỷ phú ngày càng lớn… 

Hàng nghìn tỷ Đô la đang được chuyển giao dưới hình thức thừa kế, tạo ra một tầng lớp quý tộc mới với quyền lực rất lớn trong nền kinh tế và chính trị hiện nay.

Trong khi tầng lớp lao động phải vật lộn mưu sinh 

Những người sống trong nghèo đói trên thế giới vẫn tiếp tục phải đối mặt với nhiều cuộc khủng hoảng như đại dịch, xung đột, và khủng hoảng khí hậu, càng trầm trọng hóa đói nghèo và bất bình đẳng.

Phải mất một thế kỷ nữa mới chấm dứt được đói nghèo 

Trong báo cáo gần đây nhất về tình hình nghèo đói, Ngân hàng Thế giới ước tính nếu duy trì tốc độ tăng trưởng hiện tại và tình trạng bất bình đẳng không suy giảm, chúng ta sẽ mất hơn một thế kỷ để chấm dứt nghèo đói. Nghiên cứu cũng cho thấy chỉ có 8% dân số thế giới sống ở các quốc gia có tỷ lệ bất bình đẳng thấp. Những phát hiện của Oxfam và Development Finance International trong Chỉ số cam kết giảm bất bình đẳng 2024 cho thấy xu hướng tiêu cực xuất hiện ở phần lớn các quốc gia kể từ năm 2022.

Tài sản của nhiều người trong giới siêu giàu có được là nhờ chủ nghĩa thực dân và tác động của nó. Ngày nay, hầu hết các tỷ phú vẫn sống ở các quốc gia giàu có ở Bắc Bán cầu, mặc dù dân số ở các quốc gia này chỉ chiếm một phần năm dân số toàn cầu.

Chủ nghĩa thực dân trong lịch sử và giai cấp thống trị

Chủ nghĩa thực dân và những tư tưởng củng cố chủ nghĩa này đã góp phần đưa việc bóc lột phần lớn tầng lớp lao động lên mức độ cực đoan hơn nữa. Hàng chục triệu người trên khắp thế giới đã phải chịu đau khổ khi những tư tưởng phân biệt chủng tộc và người da trắng thượng đẳng được sử dụng để biện minh và hợp thức hóa các hành vi tàn bạo, bóc lột, đôi khi là hủy diệt ở mức độ chưa từng có trên quy mô hệ thống.

Phi thực dân hóa nền kinh tế và truất ngôi giới siêu giàu

Để góp phần vào sự thay đổi có ý nghĩa về mặt hệ thống, chính phủ các nước cần: 

• Giảm bất bình đẳng một cách triệt để – đặt ra các mục tiêu toàn cầu và mục tiêu quốc gia để đạt được điều đó.
• Khắc phục hậu quả từ chủ nghĩa thực dân trước đây bằng cách xin lỗi và bồi thường.
• Chấm dứt các hệ thống của chủ nghĩa thực dân hiện đại
• Áp dụng thuế đối với những người giàu nhất để chấm dứt tình trạng giàu cực đoan
• Thúc đẩy sự hợp tác và đoàn kết giữa các quốc gia ở Nam Bán cầu
• Chấm dứt chủ nghĩa thực dân chính thức đang diễn ra dưới mọi hình thức